آموزش سه تکنیک موثر در خلاقیت گروهی

تکنیک " چک لیست کلامی اسبورن" برای خلاقیت :

چک لیستی از سوالات درباره ی یک محصول،فرایند یا هر موضوع تحت بررسی دیگر می تواند دیدگاه های جدید به بار آورد و به این ترتیب به نوآوری منتهی شود.

متداول ترین چک لیست برای خلق ایده های خلاق،یعنی چک لیست کلامی، توسط الکس.اس.اسبورن در سال 1953 طراحی شد و آن هنگامی بود که وی در یک شرکت بزرگ تبلیغاتی شراکت داشت.

اسبورن همان فردی بود که تکنیک یورش فکری را که حتماً با آن آشنایی دارید و استفاده از آن بسیار متداول است را نیز ابداع نموده است. سال های سال هزاران سازمان از چک لیست کلامی برای خلق هزاران محصول و فرایند و یا بهسازی آن ها استفاده کرده اند.

در ادامه جدول شماره ی 1 ،چک لیست کلامی اسبورن را نشان می دهد، که شما می توانید آن را چه در قالب تمرین استفاده از فرایند و چه در قالب کار علمی برای بهبود محصول یا خدمت تکمیل کنید؛ می توانید فعل های دیگری را نیز به این فهرست اضافه کنید، بعضی از فعل ها در چک لیست آنگونه که در محصولات کاربرد دارند در فرایندها کاربرد ندارند. اما در هر صورت همه ی آن ها باید مورد ملاحظه قرار گیرد. حتماً از تعاریف جامع و وسیع این فعل ها به عنوان راهنمای تغییر در محصول یا خدمت مورد نظر استفاده کنید،اگر احساس می کنید خودتان فردی با خلاقیت های ویژه هستید می توانید چک لیست خاص خود را تهیه کنید...

یک جلسه ی تکمیل چک لیست در حدود 15 دقیقه الی یک ساعت به طول می انجامد،در یک گروه اعضا می توانند پاسخ های خود را مقایسه کنند و با استفاده از پیشنهادهای یکدیگر ایده های جدید به دست آورند.

کاربردهای دیگر؟	راه های جدید استفاده؟ کاربردهای دیگر در صورت اصلاح
سازگار کردن؟	چه چیز دیگری مثل این است؟چه چیزی را می توانیم کپی کنیم؟ از چه کسی می توانیم تقلید کنیم؟ چه ایده ی دیگری پیشنهاد کنیم؟
اصلاح کردن؟	پیچش جدید؟تغییر رنگ؟حرکت؟صدا؟بو؟شکل؟چه تغییری؟
بزرگ کردن؟	چه چیزی به ان بیافزاییم؟زمان بیشتر؟تناوب بیشتر؟بلندتر؟طولانی تر؟ضخیم تر؟تکرار؟تکثیر؟
کوچک کردن؟	چه چیزی از آن کم کنیم؟کوچکتر؟ریزتر؟متراکم تر؟کوتاه تر؟پائین تر؟حذف؟ جداسازی؟
جایگزین کردن؟	چه چیزی جایگزین آن کنیم؟ ترکیبات دیگر؟مواد دیگر؟فرایند دیگر؟قدرت بیشتر؟مکان دیگر؟روش دیگر؟
ترتیب مجدد؟	تعویض داخلی قطعات؟الگویی دیگر؟طرحی دیگر؟تغییر برنامه ی زمانی؟
معکوس کردن؟	جا به جایی مثبت و منفی؟ بر عکس چطور؟وارونه اش کنیم؟
ترکیب کردن؟	ایده ها را ترکیب کنیم؟اهداف را ترکیب کنیم؟خواسته هایمان را ترکیب کنیم؟

 

روش اجرا چگونه است؟

1) محصول یا فرایندی که می خواهید اصلاح شود را مشخص کنید.

2) هریک از فعل های چک لیست را در مورد این محصول یا خدمت به کار بگیرید و تغیرات را در فضای خالی داخل فرم بنویسید.

3) تقریباً مطمئن شوید که تا حد ممکن تمامی سوال های پیرامون فعل ها جهت شناسایی تغیرات ممکن استفاده کرده اید.

4) تغیرات خود را مرور کنید تا ببینید کدام یک از پاسخ ها معیارهای راه حل شما را تامین می کند.

تکنیک دلفی:

تکنیک دلفی به وسیله ی محققین سازمان راند برای نیروی هوایی امریکا به وجود آمده است،افراد هیچگاه به صورت گروه در یک جلسه و دور یک میز،گرد یکدیگر جمع نمی آیند و رویارویی مستقیم رخ نمی دهد،این تکنیک شامل 5مرحله است:

1) هریک از اعضای گروه به طور مستقل و مخفیانه عقیده و نظر خود و یا راه حلی را که درباره ی موضوع تصمیم گیری دارند می نویسند،که البته در صورت لزوم می توان پرسشنامه هایی را راجع به موضوع بر اساس  اهداف و نیازها آماده کرد و در اختیار کارشناسان قرار داد.

2) نظرات کتبی به یک ایستگاه مرکزی ارسال می گردد و در آنجا نظرات گردآوری و تکثیر می شوند.

3) برای هرعضو تمامی نظرات ارائه شده فرستاده می شود.

4) هریک از اعضا درباره ی نظرات سایرین اظهار عقیده می کنند و فر فکر جدیدی را که احتمالاً در اثر آگاه از عقاید دیگران در آن ها به وجود آمده باشد می نویسند و نتیجه را باردیگر به استگاه مرگزی منتقل می کنند.

5) مراحل 3 و4 آنقدر تکرار می شود تا اتفاق آراء به دست بیاید.

تکنیک گروه اسمی:

گروه اسمی نام تکنیکی است که تا حدودی در صنعت رواج یافته است، از کلمه ی اسمی بدین دلیل استفاده می شود که در این تکنیک افراد مجاز نیستند که به صورت لفظی و شفاهی با یکدیگر تماس برقرار نمایند و گروه به معنی واقعی کلمه فقط اسماً و ظاهراً وجود دارد. فرایند تصمیم گیری در این تکنیک نیز شامل 5مرحله است:

1) اعضای گروه رو به روی یکدیگر و دور یک میز جمع می شوند و مساله یا موضوع تصمیم گیری به صورت کتبی به هریک از اعضا داده می شود و آن ها باید در سکوت، مستقلاً و بدون مشورت با دیگران عقیده و نظرات خود را درباره ی چگونگی حل مساله بنویسند.

2)هر عضو یک عقیده را به گروه ارائه می دهد.تا زمانی که تمامی اعضا فرصت ارائه ی عقیده خود را نیافته باشند بحث آغاز نمی گردد.

3) عقاید ثبت شده به بحث گذارده می شود تا مفاهیم برای ارزیابی در مرحله ی بعد روشن تر و کامل تر شوند.

4) هریک از اعضا به طورمستقل و مخفیانه عقاید را درجه بندی می کند.

5) تصمیم گروه آن تصمیمی خواهد بود که در مجموع بیشترین امتیاز را به دست آورده باشد.

در بحث های آینده تکنیک های بیشتری را به شما معرفی خواهیم کرد. هر چند همین چند نوشته های اندک نیاز به بحث و شرح و بسط بسیار دارد،به علاقه مندان مطالعه ی منابع رو پیشنهاد می کنم.

منابع:

روش اختراع- جمشید غفرانی،شابک: 978.964.9127.97.2- انتشارات آموزش و سنجش

http://en.wikipedia.org/wiki/Nominal_group_technique

http://en.wikipedia.org/wiki/Delphi_method

en.wikipedia.org/wiki/Brainstorming